Суперлига баҳслари ўтказилмайди-ми?

Сарлавҳани ўқиб ҳайрон бўлманг. Насиб этса чемпионатимиз албатта давом этади. Унақада нега бунақа сарлавҳа қўйдинг деб ҳайрон бўлаяпсизми? Нима демоқчи эканлигимни мақолани ўқиш давомида тушуниб оласиз.

Хабарингиз бор, футболимиз тарихида илк бор ЎФФ ташаббуси билан Суперлига иштирокчилари аъзолари, яъни футболчиларнинг жисмоний ҳолатини текшириш ва уни доимий назорат қилиш мақсадида федерация техник ривожлантириш бошқармаси илмий-методик гуруҳи мутахассислари томонидан ишлаб чиқилган ва тасдиқланган тест-синовлари тизими яратилган бўлиб, тасдиқланган режа асосида футболчилар мавсум давомида уч маротаба ўзига хос имтиҳондан ўтказилади. Айтиш ўринлики, режага кўра бу чора-тадбирлар футболчиларнинг жисмоний ҳолатини яхшилаш, шу орқали терма жамоаларга кучли футболчиларни тайёрлаш вазифасини ўтаб бериши лозим.

Шундай қилиб, футболчилардан қуйидаги тест-синовлари олинмоқда:

1. 30 метрга югуриш

2. Турган жойидан узунликка сакраш

3. 7х50 метрга югуриш

4. "Yo-Yo" тест (Yo-yo тест ҳар 20 метрда жойлашган фишкалар оралиғида сигнал бўйича югуриш машқлари)

Гарчи, ЎФФнинг мазкур қарори кўпчилик соҳа мутахассислари ва ОАВ вакилларининг ҳақли норозилиги ва танқидларига учраётган бўлсада, шу кунга қадар мазкур тест-синовларидан "Олмалиқ", "Машъал", "Навбаҳор", "Қўқон-1912" ва "Цементчи" клублари футболчилари ўтишди, тўғрироғи ўта олишмади.

Натижаларга эътибор қаратадиган бўлсак, аянчли манзара гувоҳига айланасиз. Сабаби, юқорида номлари келтирилган жамоаларнинг бирорта вакили 30 метрга югуриш ва турган жойидан узунликка сакраш синовидан ўта олмаган. 7х50 метрга югуришда иштирок этган 114 футболчидан кам эмас кўп эмас нақд 104 нафари белгиланган меъёрни бажара олмади. “Yo-Yo” тест, яъни сигнал бўйича фишкалар орасида 20 м масофага югуриш синовида қатнашган 102 нафар футболчидан бор йўғи 19 нафари белгиланган талабга жавоб бера олган холос.

Жамоаларга тўхталадиган бўлсак, 7х50 метрга югуриш синовидаги энг яхши натижа (агар буни яхши натижа дейиш мумкин бўлса) "Навбаҳор" (15 футболчидан 3 таси белгиланган талабни бажара олган) ва "Машъал" (25/4) жамоаларига тегишлидир. Эътиборлиси, суперлиганинг янги вакили бўлмиш "Цементчи" аъзоларининг ҳеч бири белгиланган нормативни бажара олмаган (21/0). "Қўқон-1912" (21/1) ва "Олмалиқ" (32/2) клуби вакилларининг натижалари ҳам ҳавас қиладиган даражада эмас.

“Yo-Yo” тест, яъни сигнал  бўйича фишкалар орасида 20 м масофага югуриш синовида қатнашган жамоалар ичида "Навбаҳор" (13/5), "Қўқон-1912" (17/5) ва "Олмалиқ" (29/5) вакиллари нисбатан яхшироқ натижага эришганини кўришимиз мумкин. Суперлига дебютанти "Цементчи" (21/2) ва "Машъал" (22/2) футболчилари натижаларига эса ҳавас қилиб бўлмайди.

Кўриниб турибдики, футболчиларнинг жисмоний ҳолати талаб даражасида эмас ва бу табиий ҳол ҳисобланади. Сабаби футболчилар яқиндагина қийин мавсумни якунлаб узоғи билан 1 ойгина дам олишди. Эндигина таътилдан қайтган спортчилардан эса катта натижалар кутиб бўлмайди. Лекин, катта эҳтимол билан кейинги икки синовларда ҳам натижалар бирданига кўтарилиб қолмайди.

Аслида футболчиларни бу каби синовлардан ўтказиш қанчалар тўғри? Ахир футболда фақатгина тезлик роль ўйнамайдику. Тезлиги юқори бўлмаган, лекин майдонни яхши кўрадиган, тез фикрлай оладиган ва жамоадош шеригини битта пас билан голли вазиятга чиқара оладиган футболчилар қанча? Ҳорижни қўя турайлик, ўзимизда ҳам тезлигига эмас, балки техникасига ишониб ўйнайдиган футболчилар етарлича топилади.

Энг қизиғи, мазкур синовлар бошланишидан олдин ЎФФ берган баёнотда таъкидланишича, синовлардан ўта олмаган футболчиларга миллий чемпионат бошлангунга қадар муҳлат берилади. Улар клуб бош мураббийи белгилаб берган дастур орқали ўз устиларида ишлашлари керак. Суперлига бошланишидан аввал клуб футболчиларидан яна бир бор нормативлар қабул қилинади. Синовлардан ўта олмаган футболчилар чемпионатда иштирок эта олмайдилар. Фикримча, ЎФФ томонидан қабул қилинган мазкур қарор бироз баҳслидир. Нега дейсизми? Тушунтираман.

Дастлабки натижаларга эътибор берадиган бўлсак, 12 та жамоа иштирок этиши кутилаётган суперлига баҳсларида ҳозирнинг ўзидаёқ 5 та клуб қатнаша олмайди. Ахир, 4 ёки 5 та ўйинчи билан футбол ўйнаб бўлмайди. Катта эҳтимол билан синовларга энди киришадиган жамоа вакиллари ҳам тахминан шундай натижа қайт этади. Демак, суперлигада иштирок этадиган жамоанинг ўзи қолмайди. Бундан келиб чиқадики, чемпионатимиз бошланмай ўз якунига етади. Шундайми?

Яхши томони, ЎФФ нинг янги раҳбарияти эскиларидан фарқли равишда соҳа мутахассислари ва ОАВ ходимлари таклиф ва мулоҳазаларига диққат билан эътибор қаратмоқда. Энг қувонарлиси, таклиф ва эътирозлар ўринли бўлган тақдирда ўзи қабул қилган қарорларга қўшимча ва ўзгартиришлар киритишдан уялмаяпти. Бу эса, албатта ижобий ҳолдир. Ахир, ҳақиқат баҳс-мунозаралардагина пайдо бўлади деган гап бежига айтилмаган. Шу кунгача, ЎФФ томонидан эълон қилинган ва қайта таҳрир қилинган бир нечта қарорлар гувоҳига айландик.

Мисол тариқасида, пролига клублари сафида фақатгина 24 ёшгача бўлган футболчилар иштирок эта олиши тўғрисидаги қарор, маълум муддат ўтгач, нисбатан осонроқ кўринишга келтирилди, яъни эндиликда пролига жамоалари сафида 24 ёшдан катта бўлган футболчилар ҳам иштирок эта олади. Фақат, футболчиларнинг майдондаги сони 60/40, яъни 60 фоиз 24 ёшгача, 40 фоиз 24 ёшдан катта бўлган футболчилар кўринишида бўлиши лозим. Фикримча, бу борадаги қарорни янада соддароқ ва адолатлироқ кўринишга келтириш мумкин. Яъни, пролига жамоалари сафида майдонга тушаётган 11 нафар футболчининг камида 3 таси 23 ёшгача бўлиши лозимлиги мажбурий қилиб белгиланса сих ҳам кабоб ҳам куймас эди.    

Шундай экан, ЎФФ раҳбарларининг тест-синов натижаларига тегишли қарорини ҳам яна бир карра ўйлаб кўришидан умид қиламиз. Майли, тест-синовлари ўтказилаверсин, бунга қаршилигимиз йўқ, лекин унинг натижаси асосида кескин ва адолатсиз қарорлар чиқарилиши ҳаддан ташқари қаттиққўллик эмасмикан?. Сабаби, тестдан ўта олмаган футболчиларнинг суперлига баҳсларида иштирок этишига рухсат берилмаса, катта эҳтимол билан чемпионат ўйинлари ўтказилмайди. Бу эса ўта хунук ва кулгули ҳолат ҳисобланади. Тўғри, ЎФФ футболчиларимизнинг жисмоний ҳолатини янада яхшилаш, уларни ҳалқаро талабларга мослаш ва шу орқали терма жамоага номзод футболчиларнинг ҳолатини кучайтиришга бел боғлаган. Бу жудаям ижобий мақсад ҳисобланади. Лекин, ҳамма нарсага босқичма-бочқич, аста-секинлик билан эришган маъқул чамамда.

Юқорида таъкидлаганимдек, аслида футболчилардан бу каби имтиҳон олинишининг ўзиёқ бироз ғалати, лекин, шу нарса қилиниши лозим бўлса, яна қайтараман, қилиниши шарт бўлса, буни бошқача усулда амалга ошириш керак, жазо қўллаш мажбурий бўлса, бу борада ҳам бошқачароқ йўлдан боришимиз керак деб ўйлайман.   

Бу борадаги таклифим эса қўйидагича: Тест-стновларидан ўта олмаган футболчиларни чемпионат баҳсларига қўймаслик билан мақсадимизга эриша олмаймиз. Ундан кўра, қониқарсиз баҳо олган футболчиларга ўз устида ишлаш учун маълум муддат бериш лозим. Футболчи натижалари ана шу муддат ичида ҳам ижобий томонга ўзгармаса ўзидан ўпкаласин. Тўғри, ҳозирги қарорда ҳам синовлардан ўта олмаган футболчиларга махсус машқлар берилиб, мавсум бошланишидан олдин қайта имтиҳон топширилиши белгиланган. Лекин, биз қандайдир 1-2 ой ҳақида гапираяпмиз. Футболчиларнинг жисмоний ҳолати эса мавсум давомида кўтарилиб боради. Балки, уларнинг 1 йиллик натижаларига эътибор қаратиш тўғрироқдир. Масалан ҳар 3 ойда тест-синовлари олиниб, 4-5 та синов натижалари асосида спортчининг қанчалар ўсишга эришгани ёки натижалари пасайганига қараб қандайдир чора кўриш керак. Жазо белгиланиши лозим бўлса, уни футболдан четлатгандан кўра, босқичма-босқич моддий жарималар қўллаш эвазига таъсир кўрсатиш йўлига ўтиш керакмикан? Сабаби, моддий томондан жазолаш энг тез таъсир кўрсатадиган усуллардан бири ҳисобланади. Натижалари пасайиб кетган футболчиларни ойлик маошидан қанчадир фоиз ушлаб қолиниши, қониқарсиз натижа сурункали такрорланса моддий жазо миқдори ошириб борилиши ҳақида огоҳлантирилса исталган футболчи ўз эҳтиётини қилишга ҳаракат қилади. Ўйлашимча, ўзини профессионал спортчи деб ҳисоблайдиган ҳар бир футболчи етарли муддат ичида ўз натижаларини яхшилай олади. Балки, ана шундагина кўзланган мақсадга эриша олармиз.

Умид қиламизки, фикр-мулоҳазаларга очиқ бўлган ЎФФ мазкур қарори юзасидан билдирилаётган эътироз ва таклифларни ҳам ўрганиб чиқиб ўз қарорини янада чиройли кўринишга келтиради.