Янгиланаётган Олий ва биринчи лига

ЎФФ ва ПФЛ да раҳбарият ўзгаргач, деярли ҳар ҳафта янги хабарлар, ўзгаришлар ҳақида эшитишга ўрганиб қолдик. Қувонарлиси, янги раҳбарият енг шимариб, мудраб ётган футболимизни уйғотишга, тўпланиб қолган ва шу пайтгача қайсидир маънода хаспўшлаб келинган муаммоларни ижобий ҳал қилишга бел боғлаган.

Шу билан бирга, қабул қилинаётган қарорлар ва киритилаётган ўзгаришлар айрим ноқулайликларни келтириб чиқараётгани ҳам сир эмас. Масалан, олий лига баҳслари якунига етишига тўртта тур қолганда эълон қилинган янги формат, яъни келаси мавсумдан олий лига жамоаларининг сони 12 тагача қисқатирилиши, турнинг жадвалининг пастки ўринларидан жой олган жамоалар учун кутилмаган зарба бўлди. Мухлису мутахассислар ҳозирга қадар мазкур қарорнинг адолат мезонларига зид эканлигини таъкидлашдан чарчашмаяпти. Бир томондан мазкур қарор тўғридир, чунки, яна бир йил вақт йўқотишни ҳеч ким ҳоҳламаяпти, лекин амалдаги регламентга хилоф иш тутилаётганлиги ва айрим жамоалар манфаатига зид равишда иш тутилганлиги кўнгилларни хира қилмоқда.

Омма ва матбуот мазкур қарорга адолат мезони борасида қаршилик қилиб, ўз вариантларини бериб юрган, чемпионатнинг учинчи даврасида ташланадиган қуръа қайсидир жамоалар учун омадсиз келишини бот-бот таъкидлаб келаётган бир пайтда, ПФЛ Ижроия Қўмитаси яна бир қарор қабул қилди.  Унга кўра, футбол бўйича Олий лига мусобақаси келаси мавсумдан бошлаб “Ўзбекистон Суперлигаси” деб аталади. Биринчи лига эса “Ўзбекистон ПРО-лигаси” деб номланади. Номку майли, лекин унда таклиф этилган формат олдингисидан-да ноқулай тарзда эканлиги эътиборга молик.

Қабул қилинган қарорда айтилишича, Ўзбекистон Суперлигасида жами 12та жамоа иштирок этади. Тўртта даврадан иборат мусобақада жами 38та тур ўйинлари бўлиб ўтади. 12та жамоа 33та тур ўтказгач, 2та гуруҳга бўлинишади. Яъни 1-6 ўринларни эгаллаган жамоалар чемпионлик учун, 7-12 ўринни эгаллаган жамоалар эса Суперлигада қолиш учун яна 5та тур ўтказишади.

38-турдан сўнг очколар бўйича 1-ўринни эгаллаган жамоа чемпионликка эришади. 12-ўринни эгаллаган жамоа ПРО-лигага тушиб кетади. 11-ўринни эгаллаган жамоа эса ПРО-лигада 2-ўринни қўлга киритган жамоа билан иккита плей-офф учрашувини ўтказади. Ғолиб жамоа Суперлигада иштирок этиш ҳуқуқини қўлга киритади.

Ўзбекистон ПРО-лигасида 16та жамоа иштирок этади. Иккита даврадан иборат мусобақада жами 30та учрашув бўлиб ўтади. 1-ўринни эгаллаган жамоа Суперлига йўлланмасини қўлга киритади. 2-ўрин эгаси эса Суперлиганинг 11-ўриндаги жамоаси билан 2та плей-офф учрашувини ўтказади.

Буниси энди навбатдаги ноқулайликни келтириб чиқараяпти. Тўғри, жамоалар сонини 12 тагача қисқартирилгани яхши, чемпионат ўйинларини янги форматда ўтказилиши ҳам ижобий ҳолат. Тушунарсиз томони, ўзгаришларни кўпчилик биладиган, стандартларга мос тушадиган тарзда амалга оширилмаётганлигидир.

Ахир 12 та жамоадан иборат чемпионатни энг содда ва адолатли ўтказиш йўллари борку. Масалан, кўпчилик томонидан маъқулланаётган 12 та жамоа иштирокидаги 4 даврали тизимни олайлик. Дастлабки 2 даврада барча жамоалар ўзаро сафар ва уй тизимида баҳслашса, 3-4-даврага келиб, жадвалнинг юқори олтилигидан ўрин олган жамоалар чемпионлик учун, қўйидаги олти жамоа эса элитада жон сақлаб қолиш учун яна уй-сафар тизимида кураш олиб боради. Бўлди. Ортиқча янгилик киритиш шарт эмас. Нега ҳаттоки оддий мухлис ҳам тушиниб турган нарсани ПФЛ раҳбарияти тушунмаяпти ёки тушунишни ҳоҳламаяпти? Тўғри, мисол келтирилган тизимда ўйинлар сони ПФЛ таклиф этаётган тизимдаги ўйинлар сонидан кам бўлади. Дастлабкисида 32 та ўйин ўтказилса, кейингисида 38 та баҳс кузатилади. Лекин, энг муҳими 32 та ўйиндан иборат тизимда ҳалоллик ва адолат принципига тўлиқ риоя қилинаяпти. Ҳеч кимда ортиқча гумон, иккиланиш ёки эътироз бўлмайди.

Янги таклиф этилаётган тизимда нафақат 3-давра учун, балки энг ҳал қилувчи палла ҳисобланаётган 4-даврага ҳам қуръа ташланади. Бу эса исталган жамоага ноқулайлик яратиш билан бирга адолат принципларини яна бир бор бузилишига олиб келади. Бундай ноқулай тизим кимга керак?

Кейинги йилдан ПРО-лига номида ўтказиладиган ҳозирги 1-лига формати ҳам кўпгина саволлар келтириб чиқараяпти. Унда 16 та жамоа иштирок этади деб белгиланиши қанчалар яхши бўлса, ана ўша жамоалар орасида ҳар бир вилоятдан биттадан вакил бўлиши шарт эканлиги шунчалар тушунарсиз ва ноқулайдир. Биргина мисол келтираман. Янги қарорга мувофиқ жорий мавсум катта сакраш қилган "Истиқлол" бўлажак чемпионат баҳсларида иштирок эта олмаслиги мумкин. Чунки, Фарғона вилоятининг бош жамоаси "Нефтчи" катта эҳтимол билан ПРО-лигада иштирок этади. Хўш, "Истиқлол"нинг тақдири нима бўлади?   

Ёки ПРО-лигадаги ёш чеклови. Бу ҳам тушунарсиз қарор. Тўғри, ёшларга эътибор берилаётганлигини олқишлаймиз. Лекин, 24 ёшдан ошган ва айни кучга тўлган бир нечта ўйинчилар қаерда ўйнасин? Суперлигада жамоалар сони камайган бир пайтда айни навқирон ҳолатдаги футболчилар нима қилсин? Қаерга борсин? Уларни катта футболдан четга чиқиб қолишига сабабчи бўлиб қолмаяпмизми?

 Шу каби тушунарсиз ва чуқур ўйланмаган қарорлар киши дилини хира қилмоқда. Янги қарорлар керак, лекин ўша қарор ёки ўзгаришлар қабул қилинишидан олдин обдон ўйланиши, ҳар томонлама ўрганилиши, етти ўлчаб бир кесилиши лозим. Бу борада етакчи мутахассилар ва экспертлар маслаҳатига таянилиши, клубларимиз мутасаддилари фикрлари ҳам инобатга олиниши тўғри бўлар эди. Ўйлайманки, ЎФФ ва ПФЛ раҳбарияти бу каби масалаларни яна бир бор кўриб чиқади, мухлису мутахассилар фикрлари билан қизиқади ва инобатга олади. Ахир янги мавсум бошланишигача етарли вақтимиз бор. Мақсадимиз чиройли ва адолатли футбол кўриш, футболимизни яна юксалтириш экан, қарорларни қайта кўриб чиқиш ва ўзига хос ўзгартиришлар киритишдан истиҳола қилмайлик.